Sociale vaardigheden ontwikkelen: therapie voor volwassenen en kinderen met autisme

Autisme is een neuro divergente aandoening die invloed heeft op hoe iemand communiceert, sociale interacties aangaat en de wereld om zich heen begrijpt. Het belemmert vaak het ontwikkelen van sociale vaardigheden, wat het dagelijks leven uitdagend kan maken.

Ongeveer 1% tot 2% van de Nederlandse bevolking – ruim 220.000 mensen – leeft met een vorm van autisme. Voor hen kunnen sociale situaties verwarrend en overweldigend zijn, waardoor gerichte ondersteuning noodzakelijk is. Gelukkig bieden (online) therapieën en begeleiding specifieke tools om deze vaardigheden te ontwikkelen, wat zowel kinderen als volwassenen helpt om beter in hun kracht te staan.

Wat zijn sociale vaardigheden?

Sociale vaardigheden zijn de gedragingen en interacties die nodig zijn om te communiceren en relaties aan te gaan met anderen. Ze omvatten zowel verbale als non-verbale communicatie, zoals luisteren, oogcontact maken, empathie tonen en het begrijpen van zaken op sociaal gebied. Mensen met autisme hebben vaak moeite met zintuiglijke prikkelverwerking, wat betekent dat ze overgevoelig kunnen zijn voor geluiden, licht of zelfs texturen.

Voor mensen met autisme kunnen deze vaardigheden extra uitdagend zijn, omdat ze moeite kunnen hebben met het lezen van emoties of het interpreteren van bepaalde gedragingen van anderen.

Waarom sociale vaardigheden nodig zijn voor iedereen

Sociale vaardigheden zijn belangrijk voor iedereen. Ze helpen ons niet alleen om vrienden te maken, maar ook om goed samen te werken op school, op het werk en in andere sociale situaties. 

Als je goed met anderen om kunt gaan, voel je je sneller begrepen en geaccepteerd. Je kunt gemakkelijker problemen oplossen, grenzen stellen en rekening houden met de gevoelens van anderen. Dit draagt bij aan een positieve sfeer en betere relaties.

Het begrijpen van sociale signalen is belangrijk om goed met andere mensen om te gaan, wat vooral belangrijk is voor mensen met autisme.

Sociale uitdagingen bij mensen met autisme

Mensen met autisme ervaren vaak sociale uitdagingen die hen kunnen belemmeren in dagelijkse interacties. Deze uitdagingen kunnen variëren van moeite met het begrijpen van non-verbale communicatie, zoals gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal, tot het moeilijk vinden van gesprekken te starten en vol te houden. Het verkrijgen van de juiste diagnose autisme is vaak de eerste stap om ondersteuning te bieden voor mensen die worstelen met sociale interacties en communicatie.

Dit kan ervoor zorgen dat zij zich vaak onbegrepen of geïsoleerd voelen in sociale situaties, omdat gedachten en gevoelens moeilijk tot uiting komen. Bovendien kan het voor mensen met autisme lastig zijn om in te schatten hoe anderen zich voelen of om passende reacties te geven. Het gevolg hiervan is dat ze moeite hebben met het aangaan van vriendschappen of het onderhouden van sociale relaties, wat invloed kan hebben op hun welzijn.

Veel voorkomende obstakels en hoe ze aangepakt worden

Therapie voor het verbeteren van sociale vaardigheden

Voor mensen met autisme kan therapie een belangrijke rol spelen in het verbeteren van sociale vaardigheden. Een van de opkomende vormen van therapie is online therapie, die unieke voordelen biedt voor mensen die moeite hebben met sociale interacties. Online therapie maakt het mogelijk om in een veilige en comfortabele omgeving te werken aan het ontwikkelen van sociale vaardigheden, zonder de druk van fysieke, onbekende omgevingen.

Wanneer omgaan in de sociale kring te belastend wordt, kan het zelfs leiden tot een burn out, waarbij de persoon overweldigd wordt door stress en de druk van verplichtingen.

Met online therapie kunnen mensen met autisme bijvoorbeeld oefenen met gesprekstechnieken, lichaamstaal en het herkennen van emoties in anderen. Doordat sessies vaak in kleine stappen worden opgedeeld, kunnen cliënten hun zelfvertrouwen opbouwen en leren omgaan met stressvolle sociale situaties.

Bovendien kunnen therapeuten door middel van videobellen en visuele hulpmiddelen direct feedback geven en scenario’s oefenen die in het dagelijks leven relevant zijn.

Wat houdt sociale vaardigheidstherapie precies in?

Sociale vaardigheidstherapie richt zich op het aanleren van communicatieve en interpersoonlijke vaardigheden die nodig zijn voor succesvolle sociale interacties. In therapie leren deelnemers hoe ze effectief kunnen communiceren, lichaamstaal  begrijpen, emoties herkennen en op een gepaste manier reageren in verschillende situaties.

Voor mensen met autisme wordt vaak een gestructureerde aanpak gebruikt, waarin therapeuten stap voor stap oefenen met scenario’s die ze in het dagelijks leven kunnen tegenkomen. Deze therapie helpt het zelfvertrouwen op te bouwen en het vermogen om sociale situaties met meer gemak en begrip te navigeren.

Verschillen tussen therapieën voor autisme bij kinderen en volwassen

Therapieën voor kinderen en volwassenen met autisme verschillen vaak in aanpak en focus. Bij kinderen ligt de nadruk meestal op het ontwikkelen van basis sociale vaardigheden, zoals oogcontact, praten in groepssituaties en het herkennen van emoties bij anderen. Er wordt vaak gebruik gemaakt van speltherapie, visuele hulpmiddelen en structuur om kinderen te ondersteunen.

Mensen met autisme kunnen ook een hoge intelligentie vertonen, wat soms zorgt voor misverstanden als ze moeite hebben met sociale interacties, ondanks hun intellectuele capaciteiten.

Bij volwassenen is de therapie meer gericht op het verbeteren van sociale interacties op het werk, in relaties en in sociale situaties. Er wordt gefocust op het omgaan met complexe sociale situaties, het versterken van zelfbewustzijn en het ontwikkelen van copingstrategieën. 

Autisme bij volwassenen: uitdagingen en oplossingen

Hoewel autisme vaak al op jonge leeftijd wordt gediagnosticeerd, kampen veel volwassenen met autisme met sociale uitdagingen. Bij kinderen liggen de problemen vaak in het begrijpen van basis sociale interacties, terwijl volwassenen zich meer geconfronteerd zien met het onderhouden van relaties, werkgerelateerde communicatie en het omgaan met verwachtingen in de maatschappij.

Een volwassene die met autisme kampt kan vaker moeite hebben met het reguleren van emoties en het aangaan van langdurige sociale communicatie, wat kan leiden tot isolatie of stress. Gelukkig kunnen gerichte therapieën, zoals cognitieve gedragstherapie en online sociale vaardigheidstrainingen, helpen bij het verbeteren van deze vaardigheden en het bieden van oplossingen voor alledaagse obstakels.

Autisme kan ondersteuning nodig hebben: rol van ouder en verzorger

Als ouder of verzorger van een kind met autisme heb je een rol in het ondersteunen van de ontwikkeling van sociale vaardigheden. Door positieve en geduldige begeleiding kun je een omgeving creëren waarin het kind zich veilig voelt om te leren en te groeien. 

Het is belangrijk om structurele routines te bieden, maar ook ruimte te geven voor spontane interacties, zodat het kind verschillende situaties kan oefenen. Het leren van sociale vaardigheden is een proces en als ouder kun je door middel van geduld, consistentie en het aanleren van praktische strategieën het zelfvertrouwen van je kind vergroten.

Individuele versus groepstherapie: wat werkt het beste?

Bij het kiezen van therapie voor het verbeteren van sociale vaardigheden bij mensen met autisme, is er vaak de keuze tussen individuele therapie of groepstherapie. Beide vormen hebben hun voordelen, afhankelijk van de behoeften van de persoon.

Individuele therapie biedt persoonlijke aandacht en maatwerk, wat vooral nuttig is voor mensen die moeite hebben met groepsinteracties of specifieke uitdagingen hebben.

Groepstherapie daarentegen biedt de mogelijkheid om in een sociale omgeving te oefenen, wat de sociale interactie en het samenwerken met anderen bevordert.

Waarom vroege begeleiding belangrijk is voor succes op lange termijn voor autisme

Vroege begeleiding bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden kan een enorm verschil maken op de lange termijn. Het biedt de kans om sociale vaardigheden op jonge leeftijd te ontwikkelen, wanneer de hersenen het meest ontvankelijk zijn voor leren en verandering. Door vroegtijdig te beginnen, kunnen kinderen met autisme leren hoe ze effectiever met anderen kunnen communiceren, waardoor ze later in hun leven beter kunnen omgaan met sociale situaties. Dit kan het risico op isolatie, stress en andere sociale uitdagingen verminderen, wat hun algehele welzijn bevordert.

Resultaten en langetermijneffecten van autisme en sociale vaardigheidstherapie

Sociale vaardigheidstherapie kan aanzienlijke voordelen opleveren voor mensen met autisme, zowel op korte als lange termijn. Korte-termijnresultaten zijn vaak zichtbaar in de vorm van verbeterde communicatie en meer zelfvertrouwen in sociale interacties. Mensen met autisme leren effectiever omgaan met sociale signalen, zoals lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen, wat hen helpt bij het aangaan van relaties en het navigeren door dagelijkse sociale situaties.

Op de lange termijn kan sociale vaardigheidstherapie een effect hebben op het leven van een persoon. Het versterkt hun vermogen om langdurige vriendschappen te onderhouden, het vergemakkelijkt werk- of school interacties en verbetert het gevoel van sociale inclusie.