Paniekaanval tips: Wat je kunt doen om jezelf te kalmeren

Medisch beoordeeld door Zakaria Hammouda, LCP
Bijgewerkt 7 oktober 2025 door BetterHelp Redactieteam

Een paniekaanval voelt soms alsof je midden in een storm zit. De wind raast, de regen slaat tegen je zicht en je hebt het gevoel dat je geen kant op kunt. Maar zelfs in de heftigste storm is er altijd een manier om jezelf te herpakken - misschien door een schuilplek te vinden of simpelweg door te wachten tot de wolken voorbij trekken.

Hetzelfde geldt voor paniekaanvallen: ze voelen overweldigend, maar met de juiste tools kun je leren jezelf te kalmeren en weer grip te krijgen. Welke praktische stappen kun je nemen om die innerlijke storm te bedaren? Hoe kun je jezelf helpen op het moment dat alles te veel lijkt?

Een volwassen vrouw in een blauw shirt zit thuis en kijkt met een bezorgde blik opzij.
Getty/Colin Hawkins
Hoe te kalmeren bij een paniekaanval

Wat is een paniekaanval of een paniekstoornis

Een paniekaanval is een plotselinge episode van intense angst die ernstige lichamelijke reacties veroorzaakt terwijl er geen echt gevaar of duidelijke oorzaak is. Wanneer je paniekaanval krijgt kan dit heel beangstigend zijn. Wanneer zich een paniekaanval voordoet, kan het lijken alsof je de controle verliest, alsof je een hartaanval krijgt of zelfs alsof je gaat sterven.

Velen hebben maar één of twee paniekaanvallen in hun leven en het probleem kan verdwijnen als een stressvolle situatie is opgelost. Maar als je onverwachte en steeds terugkerende paniekaanvallen hebt en veel tijd doorbrengt met constante angst om weer een aanval te krijgen, dan heb je waarschijnlijk een aandoening die paniekstoornis heet.

Ook al zijn paniekaanvallen op zich niet levensbedreigend, ze kunnen wel heel beangstigend zijn en je levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden. Een behandeling kan echter zeer effectief zijn.

Het gevoel van een paniekaanval herkennen

Een gevoel van paniek kan normaal zijn in bepaalde situaties, vooral na iets traumatisch. Een paniekaanval is een veel voorkomende reactie op angst.

Maar meestal komt het zonder waarschuwing of echte reden. Gelukkig zijn er veel manieren om paniekaanvallen en paniekstoornissen te behandelen. Het doel is om minder aanvallen te krijgen en manieren te leren om ermee om te gaan. De eerste stap is herkennen wat er aan de hand is. Hieronder vind je enkele tekenen en symptomen van een paniekaanval. 

Verhoogde hartslag en ademhaling

Je hebt vaak het gevoel dat je flauw gaat vallen. Men kan het gevoel hebben dat het heel hard klopt of als een gek tekeer gaat. Soms kan voelen alsof je een hartaanval krijgt. 

Tijdens een paniekaanval komt die pijn op de borst echter van de angst en niet van een beschadigd hart.

Draaierig

Als het lichaam reageert op stress, stromen bloed en zuurstof naar de grote spieren in de benen, waardoor er minder beschikbaar is voor andere delen van het lichaam. Deze reactie is ontwikkeld om mensen in staat te stellen weg te rennen voor gevaar. Daarom kun je je tijdens een paniekaanval licht in je hoofd voelen of tintelingen in je handen voelen.

Zweten

Wanneer je je licht in het hoofd voelt, kan je lichaam beginnen te zweten.

Misselijkheid

Tijdens een paniekaanval stroomt het bloed weg uit het spijsverteringsstelsel. Dit kan misselijke gevoelens of zelfs braken veroorzaken.

Anderen merken het misschien niet

Een paniekaanval is misschien niet duidelijk voor anderen. 

Uitputting

Een paniekaanval duurt meestal ongeveer 10 minuten. In die tijd wordt het lichaam overspoeld met het stresshormoon cortisol. Wanneer de paniekaanval voorbij is, verlaat cortisol het systeem. Deze ervaring kan mensen zo moe maken dat ze moeten rusten.

Een man van middelbare leeftijd in een blauw overhemd zit bij het raam, leunt met zijn elleboog op de vensterbank en staart met een bezorgde blik naar buiten.
Getty/Westend61

Herken een paniekstoornis

Een paniekstoornis is een angststoornis waarbij je vaak een paniekaanval krijgt. Dat betekent dat je plotseling hevige angst ervaart. Meestal duurt zo'n aanval een paar minuten tot een half uur. 

Gedurende de aanval kun je het gevoel hebben de controle te verliezen, door te draaien of mogelijk zelfs te sterven. Dan kun je verschillende symptomen ervaren, waaronder misselijkheid, draaierigheid, een verhoogde druk op de borst en een snelle hartslag. Het kan ook zijn dat je begint te trillen, transpireren of het gevoel hebt dat je stikt. Ook maak je je voortdurend zorgen over een nieuwe paniekaanval, of over de gevolgen ervan. 

Wat te doen tijdens een paniekaanval

Als je voor het eerst in paniek raakt, concentreer je dan op langzaam ademhalen om je rustiger te voelen. Ademoefeningen kunnen hierbij helpen.

Ook kan het helpen om je te concentreren op wat er om je heen gebeurt, zoek afleiding, denk aan een positieve ervaring, in plaats van op wat er met je lichaam aan de hand is. Je kunt bijvoorbeeld naar muziek luisteren, iets doen wat je leuk vindt zoals lezen, wandelen of televisie kijken. Denk aan dingen die je om je heen kunt zien, horen, ruiken en voelen. Je kunt jezelf ook geruststellen met behulp van uitspraken. Bijvoorbeeld, herinner jezelf eraan dat hoewel paniekaanvallen vreselijk aanvoelen, ze er niet voor zorgen dat er iets ergs gebeurt. Het is belangrijk om, als je dat kunt, in de situatie te blijven waarin je je bevindt. Dit laat je zien dat je niet hoeft te vluchten om de paniek te stoppen.

Angst om een paniekaanval te krijgen

Bij agorafobie heb je angst om een paniekaanval te krijgen in situaties waarin je misschien geen hulp kunt krijgen of denkt te krijgen, mocht je hulp nodig hebben. 

De persoon begint zich zoveel zorgen te maken over het krijgen van een nieuwe paniekaanval dat hij de symptomen van een paniekaanval voelt terugkeren wanneer hij zich in een vergelijkbare situatie of omgeving bevindt. Hierdoor gaat de persoon die specifieke situatie of omgeving vermijden.

Kalmeer je gevoel bij een paniekaanval

Bij een angstig gevoel of een dreigende paniekaanval kan het helpen om een grondingstechniek te gebruiken, zoals diep ademhalen. Ademen kan helpen door het afleiden van de gedachten, het kalmeren van het zenuwstelsel en het verminderen van de algehele stress.

Het is belangrijk om niet te vergeten dat de angst die wordt ervaren waarschijnlijk niet in verhouding staat tot het werkelijke gevaar. Vaak kan vechten tegen de gevoelens of ze wegduwen de angst voor paniek juist vergroten en krachtiger maken. Hoe dan ook herken spanning, het is belangrijk om te onthouden dat paniek nooit blijvend is en dat de meeste paniekaanvallen binnen een paar minuten voorbij zijn.

Een vrouw zit bij een raam en kijkt verdrietig naar de telefoon op de vensterbank.
Getty/MementoJpeg
Hoe te kalmeren bij een paniekaanval

Online therapie bij een paniekaanval of een paniekstoornis

Online therapie biedt een uitstekende mogelijkheid voor mensen die worstelen met paniekstoornissen en paniekaanvallen. 

Conclusie

Paniekaanvallen zijn soms heel beangstigend, soms tijdelijk en goed te behandelen. Belangrijk om te begrijpen is dat paniekaanvallen geen direct gevaar voor je gezondheid vormen, maar wel je verdere leven kunnen beïnvloeden. Door het herkennen van de angstklachten, het toepassen van effectieve ademhalingstechnieken, geruststelling en het zoeken van steun, is het mogelijk om beter met paniekaanvallen om te leren gaan. Een online therapie kan hierbij waardevolle ondersteuning bieden, waardoor je het vertrouwen krijgt om je angst te beheersen en je kwaliteit van leven te verbeteren. Het is normaal om hulp te zoeken en er bestaan manieren om paniek onder controle te krijgen, zodat het niet langer je dagelijks leven beheerst.

Ontdek meer manieren om stress te beheersen
De informatie op deze pagina is niet bedoeld als vervanging van een diagnose, behandeling of professioneel advies. Je dient geen actie te ondernemen of juist na te laten zonder overleg met een gekwalificeerde professional in de geestelijke gezondheidszorg. Voor meer informatie, lees gebruiksvoorwaarden.
Krijg de ondersteuning die u nodig heeft van een van onze therapeutenGa aan de slag