Derealisatie en depersonalisatie: Wanneer de wereld je een vreemd gevoel geeft

Stel je voor dat je in een film zit, maar het lijkt wel alsof je de regisseur niet kunt vinden. Alles om je heen voelt onwerkelijk en zelfs jezelf lijkt ver weg. Je kijkt naar de wereld, maar het voelt alsof je er niet echt deel van uitmaakt.

Dit gevoel van vervreemding kan ongelooflijk beangstigend zijn, maar je bent niet alleen. Derealisatie en depersonalisatie zijn aandoeningen die dit soort ervaringen kunnen veroorzaken.

Veel mensen gaan door hetzelfde, en hoewel het soms moeilijk te begrijpen is, is het belangrijk te weten dat er manieren zijn om ermee om te gaan. Het is mogelijk om je weer verbonden te voelen met jezelf en de wereld om je heen.

Wat zijn derealisatie en depersonalisatie?

Derealisatie en deperesonalisatie zijn twee verwante, maar verschillende gevoelens die je kunnen doen geloven dat je losstaat van de wereld of van jezelf. Bij derealisatie voel je dat de omgeving om je heen niet echt is, alsof alles zich afspeelt in een droom of film.

Depersonalisatie gaat over het gevoel dat je jezelf niet echt ervaart - alsof je van buitenaf naar jezelf kijkt. Beide kunnen verwarrend en angstig zijn, maar ze zijn vaak tijdelijk en komen voor in stressvolle periodes.

De basisverschillen tussen derealisatie en depersonalisatie

Het verschil tussen derealisatie en depersonalisatie kan soms lastig zijn, omdat beide gevoelens te maken hebben met een verstoord zelf- of wereldbeeld. Bij derealisatie ervaar je de omgeving als onwerkelijk, alsof je in een droom leeft of naar een film kijkt.

Depersonalisatie gaat daarentegen over het gevoel van vervreemding van jezelf, alsof je niet jezelf bent of je lichaam niet jouw lichaam voelt. Beide kunnen gelijktijdig voorkomen, maar het belangrijkste verschil is dat derealisatie je omgeving beïnvloedt en depersonalisatie vooral hoe je jezelf ziet.

Symptomen van derealisatie en depersonalisatie volgens het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM-V)

Derealisatie en depersonalisatie kunnen een verwarrend en beangstigend gevoel geven. Het is alsof je de grip op de werkelijkheid verliest. De symptomen volgens het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen kunnen variëren, maar ze hebben vaak een gemeenschappelijk thema: het gevoel van loskoppeling van jezelf of de omgeving.

Symptomen van derealisatie

• Het gevoel dat je in een droom leeft en onecht ervaart;
• Je omgeving lijkt onnatuurlijk, vaag of vervormd;
• Alles om je heen voelt ver weg of onwerkelijk voelen;
• Tijd lijkt langzamer of sneller te gaan;
• Gevoel van afstand tot mensen of dingen om je heen;
• Het idee dat de wereld om je heen niet echt is, zoals een film of computergegenereerde omgeving;
• Gevoelens van vertroebeling of een scheiding tussen je gedachten en de werkelijkheid.

Symptomen van depersonalisatie

• Gevoelens van loskoppeling van je eigen lichaam, lichaamsdelen voelen vreemd;
• Moeite met het herkennen van jezelf in de spiegel;
• Het idee dat je emoties of gedachten niet van jou zijn;
• Gevoelens van niet-bestaan of als je van buitenaf naar jezelf kijkt;
• Het lijkt alsof je een toeschouwer bent van je eigen leven;
• Gevoelens van leegte of als je niet meer volledig mens bent;
• Het gevoel dat je lichaam niet meer van jou is, alsof je een robot bent.

Hoe voelt het om derealisatie of depersonalisatie te ervaren?

Stel je voor dat je midden in een drukke kamer staat, maar alles voelt ver weg, alsof je een film kijkt in plaats van daadwerkelijk aanwezig te zijn. Je kunt jezelf of je omgeving niet herkennen. 

De geluiden klinken vaag, de mensen lijken ver weg. Het gevoel van losgekoppeld zijn van jezelf en de wereld om je heen kan beangstigend zijn. Het is alsof de werkelijkheid vervormt en alles vreemd aanvoelt, terwijl je weet dat het niet zo zou moeten zijn. 

Tijdens een episode kan het voelen alsof prikkels uit je omgeving niet volledig binnenkomen, alsof er een filter tussen jou en de wereld zit. Een van de lastigste aspecten is dat niets echt vertrouwd aanvoelt, zelfs de plekken of mensen die je normaal geruststellen. 

Het kan ook lijken alsof je volledig in je hoofd zit, afgesneden van je lichaam of emoties; dit gevoel dat je niet meer herkent of controle hebt over je gedachten heet depersonalisatie.

Oorzaken van derealisatie en depersonalisatie

De oorzaken van derealisatie en depersonalisatie kunnen variëren en het is belangrijk om te begrijpen dat het niet altijd iets is waar je ‘schuld’ aan hebt. Vaak spelen stress, angst, trauma of extreme vermoeidheid een rol.

Je geest kan als het ware in een beschermende modus schieten, omdat het te veel te verwerken heeft. Het is alsof je brein tijdelijk de controle neemt om je te beschermen tegen te veel prikkels.

In sommige gevallen kunnen andere psychische aandoeningen, zoals dissociatieve stoornissen, depressie of een posttraumatische stressstoornis (PTSS), ook bijdragen aan deze gevoelens.

Soms komt het zelfs voor na een heftige fysieke of emotionele gebeurtenis. Het is niet ongebruikelijk, maar dat maakt het niet minder verwarrend of ongemakkelijk als je het zelf meemaakt. 

Stress, angst en trauma als veelvoorkomende triggers

Stress, angst en trauma zijn vaak de eerste triggers voor derealisatie en depersonalisatie. Wanneer je onder hoge druk staat of een ingrijpende ervaring hebt meegemaakt, kan je geest zichzelf als het ware ‘uitschakelen’ om zichzelf te beschermen.

Deze reactie is vaak een manier voor je brein om om te gaan met gevoelens die het anders niet kan verwerken. Het erkennen van deze triggers is de eerste stap naar het begrijpen van je ervaring.

Wat moet je weten als je derealisatie of depersonalisatie ervaart

Het is belangrijk te weten dat je niet gek bent. Deze gevoelens zijn vaak een reactie van je brein op stress, trauma of overbelasting. Ze kunnen tijdelijk zijn, maar soms komen ze vaker voor of blijven ze langer hangen.

Wat je moet weten, is dat er manieren zijn om ermee om te gaan, en je hoeft hier niet alleen doorheen te gaan. Het zoeken van online therapie kan je helpen om je beter te begrijpen en je gemoedstoestand te verbeteren.

Hoe herken je de symptomen in je eigen leven bij derealisatie?

• Het voelt alsof je in een film of droom zit, je vervreemd voelen;
• Je omgeving lijkt onwerkelijk of vervormd;
• Je hebt het gevoel dat je emoties niet echt zijn of dat je jezelf niet voelt;
• Alles lijkt vertraagd of uit de tijd te vallen;
• Je hebt moeite om te geloven dat de gebeurtenissen om je heen echt zijn;
• Je ervaart een gevoel van losgekoppeld zijn van je lichaam of gedachten.
  

Wat zijn de gevolgen van het gevoel van derealisatie en depersonalisatie

Het ervaren van derealisatie en depersonalisatie kan je dagelijks leven flink beïnvloeden. Het gevoel van vervreemding kan relaties, werk en algemene levensvreugde lastig maken. 

Het kan ervoor zorgen dat je twijfelt aan wat echt is, waardoor normale activiteiten overweldigend of niet realistisch aanvoelen. Voor sommigen kan het leiden tot vermijding van sociale situaties of zelfs angst voor het verliezen van controle.

Hoe het invloed heeft op je gevoel van jezelf en je omgeving

• Je kunt je afgesneden voelen van je eigen emoties, alsof je een toeschouwer bent van je leven;
• Mensen en plekken die vertrouwd horen te zijn, voelen ineens vreemd of onbekend aan;
• Het kan moeilijk zijn om je verbonden te voelen met dierbaren, wat isolatie versterkt;
• Je kunt het gevoel hebben dat je grip op de werkelijkheid verliest, wat verwarring en onzekerheid veroorzaakt.

De rol van online therapie in het verwerken

 Online therapie, in het bijzonder CGT, kan een gemakkelijke en effectieve manier zijn om stress aan te pakken en je geestelijke gezondheid te verbeteren. Je kunt thuis toegang hebben tot gestructureerde ondersteuning terwijl je bewezen technieken kunt leren om je gedachten en gedrag te veranderen. Online CGT kan zeer effectief zijn en flexibiliteit en toegankelijkheid bieden.

Omdat het online is, kun je vanuit je eigen vertrouwde omgeving werken aan je herstel, zonder extra stress. Het biedt bovendien structuur in het proces, zodat je niet alles alleen hoeft te doen.

Online therapie als veilige plek om over je ervaringen te praten

Een online therapeut kan een luisterend oor bieden zonder oordeel. Je kunt je gevoelens delen, hoe verwarrend of overweldigend ze ook lijken en werken aan het begrijpen ervaren. Het feit dat je vanuit huis kunt deelnemen, maakt het eenvoudiger om open te zijn over wat je doormaakt.

Uit onderzoek blijkt dat online therapie effectief is voor het behandelen van psychische klachten, waaronder derealisatie en depersonalisatie. Studies tonen aan dat online therapie vergelijkbare resultaten behaalt als traditionele therapie met extra voordelen zoals toegankelijkheid en flexibiliteit, waardoor het mensen helpt.

Over het algemeen ervaren mensen minder drempels om hulp te zoeken, omdat ze vanuit hun eigen vertrouwde omgeving kunnen deelnemen.

Wanneer je merkt dat de symptomen verergeren: wat nu?

Het kan beangstigend zijn als de symptomen van derealisatie en depersonalisatie intenser worden. Het belangrijkste is om te onthouden dat je niet alleen bent en dat hulp beschikbaar is. Probeer kalm te blijven en te erkennen wat je voelt, zonder jezelf te veroordelen. Symptomen verergeren vaak door stress of vermoeidheid, dus het is belangrijk om naar je lichaam en geest te luisteren.

De algemene voorwaarden van zelfzorg bij het verminderen van symptomen

Als je last hebt van derealisatie, is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Zorg voor genoeg slaap, eet gezond en probeer regelmatig te bewegen. Vermijd dingen die je extra onrustig maken, zoals overprikkeling door schermen of stressvolle situaties.