ADHD kenmerken: Onoplettendheid, hyperactiviteit, impulsiviteit en ADD bij mensen met ADHD

Wat is ADHD? De kenmerken van ADHD uitgelegd

Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, of ADHD (attention deficit hyperactivity disorder), wordt vaak gegeven als stigma aan mensen die altijd erg druk zijn. Maar het omvat eigenlijk een ontwikkelingsstoornis waarbij hersenen informatie op een andere manier verwerken. De belangrijkste kenmerken van ADHD zijn: onoplettendheid, hyperactiviteit en impulsief gedrag. De symptomen ontwikkelen zich meestal tijdens de kindertijd; ADHD begint vaak op jonge leeftijd en kan, afhankelijk van de intensiteit, een aanzienlijke invloed hebben op het dagelijks leven.

ADHD staat over het algemeen bekend als een stoornis die kan worden opgemerkt bij kinderen en tieners, maar veel volwassenen hebben de stoornis ook. Bij sommige volwassenen is de diagnose ADHD niet gesteld toen ze jonger waren, omdat hun omgeving de stoornis niet herkende, of omdat ze een milde vorm van de stoornis hadden, of ze konden hun leven goed leiden totdat ze de eisen van de volwassenheid begonnen te ervaren. Het is nooit te laat om een diagnose, ondersteuning en behandeling voor ADHD te zoeken. Er zijn verschillende effectieve behandelmethoden die het leven van de persoon met de stoornis en hun familie een stuk gemakkelijker kunnen maken.

ADHD, wat zijn de drie types ADHD

Kenmerken en symptomen van het onoplettende ADHD

De onoplettende vorm van ADHD, vroeger ook bekend als ADD, wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen en concentratieproblemen. Mensen met dit type hebben moeite om aandacht te schenken aan details, wat kan leiden tot fouten of verzuim op school, werk of bij andere activiteiten. Voorbeelden daarvan zijn moeite hebben zich te concentreren tijdens gesprekken, toetsen of lezen, snel afgeleid raken en luisteren lastig vinden als er rechtstreeks tegen hen wordt gesproken. Instructies in detail opvolgen, taken afmaken en georganiseerd blijven zijn veel voorkomende problemen, net als omgaan met tijd en het behalen van deadlines. Ze hebben er in het algemeen dus moeite mee om hun aandacht ergens op te houden.

Kenmerken en symptomen van het hyperactief/impulsieve type

Hyperactief en impulsief type ADHD uit zich in impulsief gedrag zoals bewegen, tikken of friemelen, onrustig, moeilijk blijven zitten en zich rusteloos voelen in situaties waarin stilzitten wordt verwacht, zoals klaslokalen of kantoren. Mensen met dit type ADHD rennen, klimmen of bewegen ongepast, lijken constant “in de weer” en hebben moeite met spelen of rustig activiteiten ondernemen. Overmatig praten komt vaak voor, samen met het voortijdig beantwoorden van vragen, zinnen van anderen afmaken en moeite hebben om geduldig te wachten tijdens spelletjes of in de rij staan. Andere kenmerken van impulsiviteit kunnen worden gekenmerkt door onverwachte driftbuien, dingen kwijt en spullen vergeten.

Kenmerken en symptomen van het gecombineerde type

Mensen met het gecombineerde type ADHD vertonen zes of meer symptomen van onoplettendheid en zes of meer symptomen van hyperactiviteit en impulsiviteit. Bij het stellen van de diagnose kunnen artsen of therapeuten de symptomen ook definiëren als mild, matig of ernstig.

ADHD bij kinderen en volwassenen

Een kind ADHD richt zijn energie vaak naar buiten toe, waardoor het gedrag duidelijker zichtbaar is. Ze kunnen druk zijn, luidruchtig, impulsief en hun emoties sterk uiten, wat opvalt in de klas of thuis. Volwassenen daarentegen hebben de neiging deze gevoelens te onderdrukken; bij hen keert de ADHD als het ware naar binnen, waardoor ze veel innerlijke onrust kunnen ervaren. Een nieuwe baan starten kan een uitdaging zijn en ze plannen moeilijk. Of ze kunnen moeite hebben met spreken in sociale situaties doordat hun gedachten sneller gaan dan hun woorden. Ook kunnen ze met praten moeite hebben doordat ze hun concentratie verliezen.

Hoe komt men tot de diagnose ADHD en welke ADHD-symptomen vallen op?

Een juiste diagnose is cruciaal voor een effectieve behandeling. Zorgverleners vertrouwen op de DSM-5 richtlijnen om de diagnose ADHD te stellen, een diagnose kan enkel worden gemaakt door een huisarts, psycholoog, psychiater. In de DSM-5-classificatie wordt ADHD beschouwd als een hersenaandoening. Ze kunnen ook kijken of er een andere aandoening of aandoeningen zijn die vaak samen voorkomen met ADHD en die de symptomen beter kunnen verklaren.

ADHD houdt meestal aan tot in de volwassenheid, maar de symptomen veranderen vaak naarmate mensen ouder worden en kunnen ervoor zorgen dat ze snel afgeleid raken of snel boos worden. Volwassenen kunnen bijvoorbeeld hyperactiviteit vertonen door zich extreem rusteloos te voelen of anderen te vermoeien met hun energie.

Kan ADHD onopgemerkt blijven

Veel voorkomende comorbiditeiten met ADHD zijn depressie, angst, problemen met verslaving, dyslexie, fijne en grove motorische problemen, angstige gevoelens, burn out, prikkelbaarheid, relatieproblemen, dyscalculie, slapeloosheid,onhandigheid, ticstoornis, bipolaire stoornis, schizofrenie en andere psychologische of neurologische problemen. Deze bijkomende problemen worden vaak gezien bij mesnen met ADHD.

ADHD bij volwassenen kan gemakkelijk over het hoofd worden gezien, tenzij iemand er specifiek naar op zoek is, omdat er niet één definitieve test is om de diagnose te stellen. In plaats daarvan bestaat het proces meestal uit verschillende stappen, waaronder een lichamelijk onderzoek om andere medische oorzaken voor de symptomen uit te sluiten, een anamnesegesprek om informatie te verzamelen over de huidige en vroegere symptomen, de medische familiegeschiedenis, het gebruik van beoordelingsschalen en checklists om de symptomen te evalueren

Hoe ziet ADHD eruit zonder diagnose

Het diagnosticeren en behandelen van ADHD bij volwassenen is essentieel, omdat de aandoening de levensverwachting aanzienlijk kan beïnvloeden. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat ADHD de levensverwachting met ongeveer 6 jaar kan verminderen voor mensen die er alleen in hun kindertijd last van hadden en met meer dan 11 jaar als het aanhoudt tot in hun volwassenheid.

Dit wordt over het algemeen verklaard door het feit dat mensen met onbehandelde ADHD de neiging hebben om te worstelen met gevoelens van mislukking, angst om te presteren en symptomen van depressie. De stress kan hen aanzetten tot ongezonde copingmechanismen, zoals roken, alcohol drinken of andere slechte gewoontes, wat de gezondheid kan schaden en de levensduur kan verkorten. Onbehandelde ADHD wordt ook in verband gebracht met hogere ongevallencijfers, problemen met het omgaan met andere mensen en een grotere kans om snel boos te worden.

ADHD en comorbiditeit

Comorbide aandoeningen zijn aparte diagnoses die naast ADHD of ADD voorkomen en die niet verdwijnen, zelfs niet wanneer ADHD wordt behandeld. Geschat wordt dat minstens de helft van alle mensen met ADHD ook een tweede aandoening heeft die een aparte behandeling zou kunnen vereisen.

Veel voorkomende comorbiditeiten met ADHD zijn depressie, angst, verslavingsproblemen, dyslexie, fijne en grove motorische problemen, dyscalculie, slapeloosheid, ticstoornis, bipolaire stoornis, schizofrenie en andere psychologische of neurologische problemen.

In sommige gevallen zijn deze problemen “secundair” aan ADHD, wat betekent dat ze een gevolg zijn van de uitdagingen van het omgaan met ADHD-symptomen. Bijvoorbeeld: voortdurende moeite van een kind om zich te concentreren kan leiden tot psychische problemen zoals angst op school, terwijl jaren van kritiek en negatieve feedback een niet-gediagnosticeerde persoon met ADHD depressief kunnen maken. Secundaire problemen verbeteren vaak wanneer ADHD-symptomen effectief worden aangepakt.

Als deze problemen echter aanhouden ondanks behandeling, zijn het waarschijnlijk symptomen van een echte comorbide aandoening.

ADHD therapie: welke ADHD-behandelingen bestaan er?

Behandeling van ADHD bij jonge kinderen begint meestal met cognitieve gedragstherapie. Medicatie kan worden toegevoegd als de symptomen aanhouden. Voor oudere kinderen, tieners en volwassenen is medicatie vaak de eerstelijnsbehandeling, gecombineerd met therapie om sociale en zelfregulatievaardigheden op te bouwen. Regelmatige lichaamsbeweging is ook goed voor het verminderen van de symptomen en het verbeteren van het executief functioneren en het ondersteunen van de hersenen bij aandacht- en gedragsregulatie.

Cognitieve gedragstherapie bij ADHD

Cognitieve gedragstherapie kan mensen helpen om hun gedachten en gedrag beter te begrijpen en te beheersen. CGT voor ADHD richt zich vaak op het ontwikkelen van vaardigheden zoals het beheersen van impulsieve acties, plannen en organiseren, dat is nuttig om beter om te gaan met de stoornissen in concentratie en impulsiviteit.

Coaching en psycho-educatie

Psycho-educatie is erg nuttig, omdat mensen met ADHD en mensen in hun omgeving dan meer inzicht krijgen in de stoornis ADHD. Dit kan gaan over wat er in de hersenen gebeurt en waar bepaalde gedragingen vandaan komen.

ADHD-coaching gaat dan weer meer over het ontwikkelen van strategieën en vaardigheden bij de uitdagingen die ADHD met zich meebrengt. Dit kan gaan over het leren maken van plannen, het leren afwerken van projecten, omgaan met driftbuien of sterke emoties, en je focussen op je talenten.

Medicatie bij ADHD

ADHD wordt vaak behandeld met een van de drie typen medicijnen: psychostimulantia, antidepressiva of niet-stimulantia. Deze medicijnen kunnen kinderen met onoplettende ADHD helpen zich langer op een taak te concentreren.

Zoals bij veel medicijnen kunnen er bijwerkingen optreden. Zorg ervoor dat je je arts raadpleegt voor een behandeling onder toezicht of als je merkt dat jij of je kind ongewone symptomen ervaren.

De sterke kanten van ADHD

Mensen met ADHD kunnen erg enthousiast zijn, veel energie hebben, creatief zijn en zelfs een hyperfocus ontwikkelen als ze hun aandacht ergens op vestigen. Doorgaans hebben ze ook een sterk empathisch vermogen, een sterk rechtvaardigheidsgevoel en kunnen ze out of the box denken. Ze hebben ook een snel reactievermogen en kunnen oplossingsgericht denken. Deze sterke kanten van ADHD zijn een belangrijk aspect en nodig om uitzonderlijke resultaten te behalen en hun talenten optimaal te benutten.

Samen leven met ADHD

Leven met ADHD kan invloed hebben op partnerschappen, vriendschappen en het gezinsleven. Mensen met ADHD kunnen niet altijd uitdrukken wat ze precies willen zeggen, en dat kan leiden tot misverstanden. De dagelijkse organisatie kan een uitdaging zijn voor mensen met ADHD; voorbeelden daarvan zijn het huis ordelijk houden, op tijd naar het werk gaan en belangrijke zaken vergeten. Dit kan relatieproblemen veroorzaken. Daarom zijn goede communicatie, de steun van een therapeut en toegang tot psycho-educatie van belang om het dagelijks leven vlotter te laten verlopen.

Online therapie bij ADHD

Omgaan met de symptomen van ADHD kan zeer uitdagend zijn, en daarom kan hulp van onschatbare waarde zijn. Online therapie kan toegang bieden tot specialisten, zodat je sessies vanuit huis kunt bijwonen via chat, video of telefoon. Studies tonen aan dat online interventies de aandacht en het sociale functioneren kunnen verbeteren en kunnen leiden tot een snellere vooruitgang.