Hoe om te gaan met de uitdagingen van een dwangstoornis

Veel mensen die lijden aan een dwangstoornis, obsessieve compulsieve stoornis (OCS) of in het Engels obsessive compulsive disorder (OCD), hebben ook een andere psychische aandoening, wat de behandeling en het herstel kan bemoeilijken. De meest voorkomende aandoeningen die samenhangen met OCS zijn angst en depressie, maar OCS kan ook samengaan met attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD), body dysmorphic disorder (ingebeelde lelijkheid), autisme, eetstoornissen en posttraumatische stressstoornis.

Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis en borderlinepersoonlijkheidsstoornis, of trekken van deze stoornissen, worden ook vaak in verband gebracht met OCS.

Wat is een dwangstoornis

Bij een obsessieve compulsieve stoornis is er sprake van opdringerige, steeds terugkerende gedachten die negatieve emoties kunnen oproepen, zelfs als er geen reëel gevaar is. Symptomen van een dwangstoornis omvatten ook compulsies, wat mentale of fysieke handelingen zijn die bedoeld zijn om angst of negatieve gevoelens te verminderen. Sommige mensen hebben het gevoel dat ze rituelen moeten herhalen tot ze zich “veilig” voelen of tot hun stress afneemt.  

Sommige mensen met OCS weten dat hun obsessies niet logisch zijn en dat hun handelingen eigenlijk niets oplossen. Toch doen ze het om ongewenste gevoelens te verlichten. Bijvoorbeeld, iemand die zich zorgen maakt dat een geliefde iets overkomt, kan geruststellende zinnen herhalen, zich positieve uitkomsten voorstellen of fysieke rituelen uitvoeren, zoals tikken, sms'en om te controleren of ze veilig zijn, of thuisblijven totdat ze veilig zijn.

Gaat een dwangstoornis vaak gepaard met andere psychische aandoeningen zoals angst en depressie

Comorbiditeit treedt op wanneer iemand twee of meer psychische stoornissen heeft. Iemand met OCS kan bijvoorbeeld ook een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit hebben. Deze stoornissen kunnen los van elkaar bestaan of elkaar beïnvloeden, waardoor de symptomen ernstiger worden of moeilijker te beheersen zijn. Iemand met dwangstoornis en depressie kan zich bijvoorbeeld emotioneel beter voelen naarmate de OCS-symptomen verbeteren.  

Oorzaken en ontstaan van een dwangstoornis

De precieze oorzaken van obsessieve compulsieve stoornis zijn nog niet volledig bekend, maar er bestaan verschillende mogelijke oorzaken:

Volgens biologische theorieën kan OCS het gevolg zijn van veranderingen in de chemie of functie van de hersenen. Genetica suggereert dat er een erfelijke component zou kunnen zijn, hoewel er geen specifieke genen zijn geïdentificeerd. Leertheorieën suggereren dat obsessieve angsten en dwangmatig gedrag kunnen worden opgepikt door anderen te observeren of zich in de loop van de tijd kunnen ontwikkelen.

Risicofactoren die een mogelijke oorzaak kunnen zijn voor het ontwikkelen van OCS zijn onder andere het hebben van een genetische aanleg, het meemaken van stressvolle of traumatische gebeurtenissen die opdringerige gedachten en dwanghandelingen uitlokken, of het hebben van andere geestelijke gezondheidsproblemen zoals angst, depressie, drugsmisbruik of ticstoornissen.

Als jij of een geliefde mishandeling ervaart, neem dan contact op met Veilig Thuis via 0800-2000. Hulp is 24/7 beschikbaar.

Symptomen van een dwangstoornis

OCS-compulsies zijn handelingen die je gedwongen voelt te herhalen, fysiek of mentaal, om de angst die met obsessies gepaard gaan te verminderen of om schade te voorkomen. Deze gedragingen geven weinig verlichting noch echte voldoening.  

Je kunt specifieke regels of rituelen creëren om de angst voor bepaalde dingen of obsessieve gedachten te beheersen, ook al zijn bepaalde handelingen vaak niet logisch of niet direct verbonden met het probleem dat ze moeten aanpakken. 

Veel voorkomende dwangmatige thema's zijn wassen en schoonmaken, controleren, tellen, ordenen, vasthouden aan vaste gewoonten en zoeken naar geruststelling.

Is ocd een chronische aandoening

OCS is een chronische mentale aandoening, maar vergeet niet dat OCS niet te genezen is, maar wel goed te behandelen is en dat de symptomen verlicht kunnen worden door behandeling.  

Omdat OCS een chronische aandoening is, kan het een leven lang duren. Dit betekent echter niet dat er geen verbetering mogelijk is. Je voldoet niet altijd op elk moment aan de criteria voor de diagnose OCS. Als een dwangstoornis effectief wordt behandeld en je leert er goed mee om te gaan, is het mogelijk dat je niet langer aan de diagnostische criteria voldoet.

Hoe ga je om met dwangmatige gedachten en onzekerheid

Omgaan met OCS is vaak een continu proces, met momenten waarop alles onder controle is en momenten waarop het moeilijker is. Wees lief voor jezelf tijdens de ups en downs.

Het is niet omdat een gedachte in je opkomt dat ze waar is of je overtuigingen weerspiegelt, soms is een gedachte gewoon een gedachte. Onthoud dat je niet elk gevoel of idee hoeft te rechtvaardigen of te verklaren; het is goed om gewoon te voelen.

Vermijd zwart-witdenken; veel dingen kunnen tegelijk waar zijn. Als een geliefde bijvoorbeeld boos op je is, betekent dat niet dat je een slecht persoon bent of dat ze niet meer om je geven.

Het leven zit vol onzekerheid. Het is normaal om twijfels te hebben, en hoewel het eng kan voelen, leidt het proberen om alle onzekerheid te elimineren vaak tot meer angst. Het accepteren van twijfel betekent niet dat je niet om de waarheid geeft; het betekent dat je erkent dat volledige zekerheid niet mogelijk is.

Hoe voelt het om OCS te hebben

De terugkerende dwanggedachten en repetitieve handelingen, die kenmerkend zijn voor OCS, kunnen iemands geest overnemen en intense angst veroorzaken. Je kunt vaak gevoelens van schaamte en isolatie ervaren, deels vanwege de wijdverspreide mythes over de stoornis. Je kunt ook moeite hebben om opdringerige, irrationele gedachten onder controle te houden en je tot gedragingen wenden die je meerdere keren herhaalt als een tijdelijke manier om je stress en angst te verlichten. Deze obsessief-compulsieve cyclus kan resulteren in ernstige en moeilijk te beheersen symptomen.

De vicieuze cirkel van OCS

Stel je voor dat er plots een onaangename gedachte in je opkomt, zoals het idee dat je jezelf voor schut zet tijdens een belangrijke vergadering. Als je je aan deze gedachte hecht en er een negatieve betekenis aan geeft, zoals geloven dat het betekent dat je incompetent bent of wreed beoordeeld zult worden, en om te proberen deze angst te verminderen, repeteer je elke zin verschillende keren of neem je je aantekeningen tientallen keren door. Hoewel deze acties kortstondig verlichting kunnen bieden, zorgen ze er vaak voor dat de gedachte nog vaker opkomt, waardoor je een cyclus creëert waarin je je gedwongen voelt om dit gedrag vaker uit te voeren.

bestaan er ocs copingvaardigheden

Copingvaardigheden voor OCS moeten gericht zijn op manieren om met specifieke obsessies en compulsies om te gaan. Je zult een aantal copingvaardigheden nodig hebben, zodat je de beste manier of combinatie van vaardigheden kunt vinden om met een dwangstoornis om te gaan. Als je gezondere en adaptieve strategieën hebt om ermee om te gaan, zal het veel beter met je gaan en zullen je angst en daarmee samenhangende symptomen waarschijnlijk afnemen.

Meditatie en yoga kunnen je aanmoedigen om je te concentreren op een zelfbewust volle staat, die zeer gunstig kan zijn om met opdringerige gedachten om te gaan. Regelmatig bewegen kan je stemming verbeteren, je angst verminderen en de drang om dwanggedachten te hebben verminderen. 

Steun krijgen van een professionele geestelijk verzorger is de eerste lijn van behandeling voor OCS. Een therapeut kan een dwangstoornis test uitvoeren om een betere diagnose te krijgen, en zal je kunnen helpen om de beste hulpmiddelen te vinden en begeleiding bieden bij het omgaan met je specifieke triggers.

Onhandige strategieën om obsessies onder controle te krijgen

Als je je opdringerige, ongewenste gedachten als gevaarlijk of bedreigend ziet en ze je veel angst bezorgen, is het logisch dat je ze wilt elimineren. Veel van de strategieën die je gebruikt om deze obsessies te beheersen, kunnen echter onbedoeld leiden tot valkuilen die je OCS-symptomen verergeren.

Je welzijn verbeteren

Hoewel medicatie en therapie de belangrijkste manieren zijn om deze levenslange aandoening te behandelen, is goed voor jezelf zorgen een krachtige manier om een meer bevredigend leven te leiden en de kracht van bepaalde triggers te verminderen.

Gezond eten en regelmatig eten is superbelangrijk. Als je honger hebt, daalt je bloedsuiker. Hierdoor kun je je chagrijnig of moe voelen. Begin je dag met een goed ontbijt en probeer vaker kleine maaltijden te eten in plaats van alleen grote maaltijden bij de lunch en het avondeten. Neem indien mogelijk noten en zaden, die boordevol gezonde voedingsstoffen zitten, en eiwitten zoals eieren, bonen of vlees, die je langzaam van brandstof voorzien zodat je gedurende de dag beter in balans blijft. Complexe koolhydraten zoals fruit, groenten en volle granen helpen je bloedsuikerspiegel en humeur op peil te houden. Denk er ook aan om cafeïne te vermijden, dat je kunt vinden in koffie, frisdrank en energiedrankjes, omdat het je prikkelbaar kan maken en je angstniveau een paar trappen omhoog kan duwen.

Het kan verleidelijk zijn om aan OCS te ontsnappen met drugs of alcohol, maar dit zijn verborgen triggers. Alcohol drinken kan aanvoelen alsof het je angst vermindert, maar het creëert uiteindelijk meer angst, hetzelfde geldt voor stimulerende middelen.

Slaap is een belangrijke factor in het behoud van een goede geestelijke gezondheid. In plaats van te hopen dat je meteen in slaap valt, kun je beter een routine creëren die je lichaam voorbereidt op rust. Vervang beeldschermtijd door 10 minuten rustgevende muziek of een warm bad. Verlaag het lawaai en de verlichting in je slaapkamer en pas de temperatuur aan om een comfortabele slaapomgeving te creëren die je helpt om in slaap te vallen en te blijven slapen gedurende de nacht.

Blijf actief. Als je angstig bent, geeft je lichaam cortisol af, een hormoon dat in kleine hoeveelheden nuttig kan zijn, maar schadelijk als het te hoog is. Regelmatige lichaamsbeweging helpt het cortisolniveau in evenwicht te brengen en verbetert je algehele gezondheid door je botten, organen en gewicht te ondersteunen.

Online therapie bij een dwangstoornis

Online therapie biedt een efficiënte, flexibele, kosteneffectieve en handige optie om mensen te helpen hun OCS-symptomen te verlichten. Veel online therapiebehandelingen, zoals die van BetterHelp, bieden gestructureerde cognitieve gedragstherapieprogramma's die speciaal zijn ontworpen voor een dwangstoornis.

CGT wordt beschouwd als een van de beste behandelingen voor OCS. Het is een gestructureerde en gerichte aanpak die negatieve gedachten en gedragingen helpt identificeren en veranderen. CGT voor OCS bestaat meestal uit 12-20 wekelijkse sessies, hoewel het aantal kan variëren afhankelijk van de individuele behoeften. Therapie omvat vaak oefeningen om tussen de sessies door te werken aan technieken, wat helpt om nieuwe vaardigheden en gewoonten in het dagelijks leven op te bouwen.