Hoe therapie kan helpen bij een gegeneraliseerde angststoornis

Door de jaren heen, en sinds de formele opname in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, meer precies in de DSM-III, zijn er verschillende theorieën en manieren ontwikkeld om met angst en angstklachten te leren omgaan en behandelen. Behandeling bestaat uit verschillende therapeutische benaderingen voor zowel jongeren als volwassenen.

Cognitieve gedragstherapie (CGT) was een van de eerste benaderingen die modellen ontwikkelden die veelbelovende resultaten lieten zien in het verminderen van de symptomen van gegeneraliseerde angststoornis (GAS).

Wat is gegeneraliseerde angststoornis?

We voelen allemaal een bepaalde mate van angst tijdens verschillende momenten in ons leven, vooral als we last hebben van stress. De hoofdoorzaak van angst is piekeren, wat volgens de American Psychiatric Association het hoofdsymptoom van gegeneraliseerde angststoornis is. Als we ons zorgen maken, concentreren we ons op iets dat we als een bedreiging zien en de gevolgen die het voor ons en/of anderen kan hebben. Tijdens angstige momenten ervaren ze vaak lichamelijke klachten zoals angstige situaties, gespannen spieren, prikkelbaar, misselijkheid, zweten en zenuwachtig zelf als er geen sprake is van een lichamelijke ziekte.

Wat zijn de symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis?

Veel voorkomende symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis zijn:

Angst

Slecht slapen

Vermoeidheid

Koude rillingen

Droge mond

Aanhoudende angsten

Onvermogen om te ontspannen

Prikkelbaarheid

Concentratieproblemen

Zenuwachtigheid

Moeite met concentreren

Symptomen en Ervaringen uit het Dagelijks Leven

Mensen hun dagelijks leven kan ernstig worden verstoord door heel wat symptomen, zo kunnen ze dagelijks te maken krijgen met de volgende klachten:

• Vaak denken dat er iets ergs gaat gebeuren
• Steeds bezorgd zijn
• Situaties mijden waarin zich iets kan voortdoen
• Spanning creëren
• Zich de hele tijd gespannen voelen
• Moeite hebben met relativeren 

Oorzaken en risicofactoren bij het ontstaan van een angststoornis

Een angststoornis kan iedereen overkomen, maar een studie toont dat vooral vrouwen onder de 35 jaar aanzienelijk vaker te maken krijgen met een angstoornis dan andere genders of mensen in een andere leeftijdscategorie. Andere factoren die in relatie kunnen worden gebracht met het ontwikkelen van een angststoornis zijn het gebruik van drugs,langdurige stress, traumatische ervaringen of een erfelijke aanleg. Maar ook persoonlijke omstandigheden spelen een grote rol, denk maar aan erfelijke aanleg, perfectionisme en mensen die een gevoel van tijd bang ervaren.

Cognitieve gedragstherapie bij angst en een gegeneraliseerde angststoornis

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een goed onderbouwde vorm van psychotherapie die mensen helpt inzicht te krijgen in de samenhang tussen gedachten, gevoelens en gedrag. Vaak wordt deze behandeling voorgesteld door een huisarts, behandelaar of psychiater, omdat ze kunnen bijdragen aan symptomen van bijvoorbeeld een gegeneraliseerde angststoornis. Binnen CGT werken zowel de cliënt als de therapeut actief samen, met als doel het verminderen van psychisch lijden. Er wordt vaak gewerkt met technieken waarbij de therapeut gerichte vragen stelt die uitnodigen tot zelfonderzoek. Wat ertoe kan leiden dat de cliënt in staat is om onjuiste overtuigingen te definiëren die mogelijk lijden veroorzaken.

Therapeuten die cognitieve gedragstherapie beoefenen, nemen een collaboratieve houding aan, werken samen met de patiënt om hypotheses te ontwikkelen en verschillende dingen te testen. Werk dat buiten de therapiesessies wordt gedaan, zoals zelfcontrole en gedragsexperimenten, zijn net zo belangrijk als het werk dat tijdens de sessies wordt uitgevoerd.

Cognitieve gedragstherapie voor een gegeneraliseerde angststoornis kan enkele of alle van de volgende technieken bevatten: psycho-educatie, symptoombehandelingstechnieken, ontspanning, cognitieve herstructurering, blootstelling aan zorgen, gedragsmodificatie, vaardigheden opbouwen en zelfcontrole. Therapeuten kunnen de nadruk leggen op de gedrags- of cognitieve componenten of een mix van beide aanbieden.

Cognitieve gedragstherapie wordt aanbevolen als eerstelijnsbehandeling voor een gegeneraliseerde angststoornis vanwege de effectiviteit bij de behandeling van zowel angst als depressie, en kan in samenwerking met een praktijkondersteuner worden aangeboden.

Metacognitieve therapie bij een gegeneraliseerde angststoornis

Metacognitieve therapie (MCT) is een vorm van therapie die zich niet richt op waar je aan denkt, maar op hoeveel tijd je besteedt aan het denken over je zorgen. In plaats van in de details van je gedachten te duiken, kan metacognitieve therapie je helpen om de hoeveelheid mentale ruimte die ze innemen in je dagelijks leven te beheersen. Metacognitieve therapie kan je helpen bij het aanleren of helpen herontdekken en hoe je dit proces kunt beheersen en hoe je kunt voorkomen dat je geest vast komt te zitten in die lussen.

In metacognitieve therapie is er iets dat het cognitieve aandachtssyndroom (CAS) wordt genoemd. Dit is eigenlijk een bepaalde stijl van negatief denken, plus overtuigingen over je gedachten zelf, die je geestelijke gezondheid in de weg kunnen staan. Het idee is dat, om te herstellen van iets als angst, metacognitieve therapie je helpt om het cognitieve aandachtssyndroom te verminderen en onhandige overtuigingen over je eigen denken te veranderen.

Dit is hoe het werkt: metacognitieve therapie richt zich op het blijven hangen in negatieve gedachten en emoties, een zogenaamde piekerstoornis genoemd, als iets dat je stemming na verloop van tijd kan verzwaren. Maar het suggereert ook dat je geest van nature is gebouwd om negatieve gedachten en emoties zelf te verwerken, een beetje zoals je lichaam snij- en schaafwonden geneest. Dus als je die gedachten met rust laat, gaan ze vanzelf over.

Het doel hier is zelfregulatie: gedachten en gevoelens laten komen en gaan zonder er te veel aan vast te zitten. Je kunt het zien als zand dat door een zeef stroomt, het blijft niet hangen. Maar het cognitieve aandachtssyndroom staat dit proces in de weg, waardoor die ongewenste gedachten en gevoelens langer blijven hangen en psychische aandoeningen kunnen ontstaan.

Dus, hoe helpt metacognitieve therapie eigenlijk bij angst? 

Dit zijn enkele technieken waaraan je zou kunnen werken:

Onthechte mindfulness: erken dat je daar een negatieve gedachte hebt, maar besluit je er niet mee bezig te houden.

Piekeren uitstellen: stel piekeren uit naar een specifiek moment later op de dag. Ja, je plant echt een “piekertijd” zodat het niet de overhand neemt!

Metacognitieve overtuigingen uitdagen: met je therapeut test je of je overtuigingen over denken standhouden, door kleine experimenten uit te voeren om te zien of ze echt waar zijn.

Elk van deze hulpmiddelen helpt om de greep van angst los te maken, zodat je je kunt richten op de dingen die echt belangrijk voor je zijn.

Blootstellingstherapie: blootstelling kan een onderdeel zijn van een cognitieve gedragstherapie.

Blootstellingstherapie is een gedragstherapie die mensen helpt hun angsten onder ogen te zien door ze geleidelijk bloot te stellen aan hun triggers, of dat nu een gedachte of een lichamelijke aandoening betreft, in een veilige omgeving. Het houdt in dat je samen met een therapeut de confrontatie aangaat met datgene wat je angstig maakt, of dat nu iets is wat je je kunt voorstellen of iets in het echte leven.

Deze geleidelijke, gecontroleerde blootstelling aan triggers helpt de intensiteit van de angst die in deze situaties wordt geëxperimenteerd na verloop van tijd te verminderen. Deze blootstelling kan rechtstreeks gebeuren, door middel van levendige fantasieën, virtuele realiteit of het uitlokken van lichamelijke sensaties die angst of bezorgdheid kunnen veroorzaken.

Onderzoek heeft aangetoond dat de combinatie van blootstellingstherapie en cognitieve gedragstherapie het algehele functioneren van mensen met een gegeneraliseerde angststoornis verbetert, soms helpt deze aanpak om angst aan te pakken en het vertrouwen in herstel te vergroten. En nog meer dan alleen het gebruik van ontspanningstechnieken. Hoewel het nog steeds in onderzoek en ontwikkeling is, heeft het veel potentieel laten zien in het beheersen van angst.

Zijn er ook aanvullende alternatieven

Hoewel het niet wetenschappelijk bewezen is dat alternatieve therapieën een volledige oplossing zijn om met een gegeneraliseerde angststoornis om te gaan, kunnen ze een geweldige aanvulling zijn op therapie en/of medicatie zoals antidepressiva, aangezien de behandeling bestaat uit verschillende benaderingen waarin leefstijl en zelfzorg ook een grote rol spelen. Er zijn veel alternatieve therapieën die tot op zekere hoogte verlichting kunnen bieden bij de symptomen die gepaard gaan met angst.

Mindfulness therapieën en angst

Mindfulness is sterk verbonden met meditatie. Het helpt je te focussen op het nu en je gevoelens, om te werken aan acceptatie, loslaten en validatie.

Door jezelf toe te staan angstgevoelens te herkennen en te valideren en ze los te laten, wordt de negatieve reactie die ermee gepaard gaat niet getriggerd. Deze aanpak kan positieve effecten hebben op stress, depressie en angst.

Een therapeut kan je helpen om mindfulness effectief in te zetten om de symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis te verminderen.

Acupunctuur

Acupunctuur is een vorm van traditionele Chinese geneeskunde. Het is een praktijk waarbij naalden in drukpunten worden geplaatst om de energie in het lichaam in balans te brengen. Het is een populaire alternatieve behandeling voor angststoornissen geworden.

Hoewel er geen bewijs is dat acupunctuur een effectieve remedie is, helpt het gebruik van de naalden wel om de afgifte van dopamine op gang te brengen, en dit zorgt voor een algemeen gevoel van welzijn en ontspanning dat een positieve invloed kan hebben op de symptomen die gerelateerd zijn aan een gegeneraliseerde angststoornis.

Verander je levensstijl

Een aantal veranderingen aanbrengen in je levensstijl en in de dagelijkse dingen die je gewoon bent te doen, kunnen een grote invloed hebben op hoe je je voelt en blijven oefenen met deze technieken kunnen een terugval voorkomen. Wat lichaamsbeweging toevoegen aan je dagelijkse leven, een paar aanpassingen maken in wat je eet en drinkt kan een groter dan verwacht effect hebben op je stemming en helpen bij het verminderen van stress, nervositeit en andere gevoelens die gerelateerd zijn aan een gegeneraliseerde angststoornis.

Hernieuw je routine

Het aanbrengen van enkele veranderingen in je routine kan je dagelijkse leven opfrissen en je helpen bij een aantal van je lichamelijke klachten die mogelijk voortkomen uit een lichamelijke aandoening. Sommige van deze veranderingen kunnen klein aanvoelen, en andere kunnen iets meer inspanning vergen, afhankelijk van je manier van leven. Koffie, alcohol en roken zijn bijvoorbeeld stressfactoren die hogere niveaus van angst kunnen veroorzaken. Als je hiermee stopt of minder gaat drinken, kan dat direct een positief effect hebben op hoe je je elke dag voelt. Dus die kopjes koffie die je 's ochtends helpen om uit bed te komen, of drankjes en sigaretten die je later op de dag nuttigt om te proberen met symptomen van angst om te gaan, hebben meestal een tijdelijk effect. Zodra dat effect is uitgewerkt, komt de angst terug en wordt die eventueel sterker.

Ga meer naar buiten

Lichaamsbeweging heeft niet alleen veel andere algemene gezondheidsvoordelen, zoals het helpen voorkomen van chronische ziekten en je lichamelijke conditie, maar kan ook een directe invloed hebben op je geestelijke gezondheid. Uitgebreid onderzoek heeft aangetoond dat lichaamsbeweging stress en angst sterk kan verminderen. Dus door een paar keer per week wat lichte lichaamsbeweging te doen, zoals een wandeling of fietstocht in de ochtend of avond, geniet je van een goede manier om negatieve gevoelens en gedachten los te laten. Eén keer sporten kan de angstsymptomen dezelfde dag al verminderen.

Acceptance and commitment therapy.

Acceptance and commitment therapy (ACT) is een vorm van therapie die gaat over actie ondernemen in plaats van het vermijden van emoties of worstelen met emoties. Bij acceptance and commitment therapy leer je accepteren dat emoties een natuurlijke reactie zijn op bepaalde situaties. Deze acceptatie kan je helpen om verder te gaan en de angst die ze oproepen te verminderen, in allerlei situaties en ook als het even wat moeilijker gaat.

Acceptance and commitment therapy werd in de jaren 1980 ontwikkeld door psycholoog Steven C. Hayes, gedreven door zijn eigen ervaringen met paniekaanvallen. Acceptance and commitment therapy behandelt negatieve emoties als een normaal onderdeel van het leven en probeert je door acceptatie te helpen om de manier waarop je de ups en downs in je leven benadert, te veranderen.

Ondersteuning van naasten en leefstijlkeuzes

Langs al deze technieken is het altijd goed een praatje te maken met een naaste om spanning te relativeren en te leren omgaan met angst. Mensen met wie je een nauwe relatie hebt kunnen dan een soort van mantelzorger voor je worden en een belangrijke rol spelen in je herstel, dit komt zowel jezelf als de anderen ten goede.

Alles kan helpen, denk maar aan praten, samen koken, rustgevende activiteiten zoals een wandeling maken of gewoon samen lachen. Deze activiteiten kunnen ertoe bijdragen dat jullie relatie wordt versterkt en je het gevoel krijgt er niet alleen voor te staan.

Online therapie bij een gegeneraliseerde angststoornis

Online therapie kan een toegankelijke en budgetvriendelijke manier om ondersteuning te krijgen bij mentale uitdagingen. Online therapie wordt steeds vaker gebruikt als een manier om mentale ondersteuning te zoeken.