Van overspannen naar burn-out: Hoe je het kunt voorkomen

Hoe voelt het om overspannen te zijn

Het leven is soms onverwacht veel zwaarder dan verwacht: er duiken problemen op, er is iets ergs gebeurd of men heeft minder steun van de mensen om zich heen. Wanneer dit alles bij elkaar meer is dan men aankan, raakt men overbelast.

Daardoor verliest men het overzicht en de grip op de situatie. Dan krijgt men klachten waardoor men de dagelijkse bezigheden niet meer goed kan uitvoeren. Bijvoorbeeld als er veel werkstress is, een dierbare is overleden, iemand in de omgeving ernstig ziek is, het niet goed gaat in een relatie of als er intensieve mantelzorg is. Stress kan voortkomen uit korte (heftige) en / of langdurige gebeurtenissen.

Als de spanningsklachten zo hevig zijn en men deze niet meer aankan, spreken we van overspannenheid. Overspanning herkennen is belangrijk om tijdig in te grijpen en verdere klachten te voorkomen.

Symptomen van overspanning 

Klachten van spanning bestaan wanneer men lichamelijke klachten heeft die verband houden met psychische overbelasting. Ook wel psychosomatische klachten genoemd. 

Het verband tussen de lichamelijke klachten en de psychische overbelasting is niet altijd meteen duidelijk. Wanneer men dan medisch onderzocht wordt, worden er geen aandoeningen of letsels gevonden die de klachten kunnen verklaren. 

Als je worstelt met middelengebruik, neem dan contact op met Alcoholinfo.nl of Drugsinfo.nl. Je kunt de Alcohol en Drugs Infolijn bereiken via 0900-1995. Telefonische hulp is beschikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 9:00 en 17:00 uur. Chatten kan van 13:00 tot 17:00 uur, en op e-mails wordt binnen maximaal vijf werkdagen gereageerd.

Om een gevoel van overspanning te verminderen of te voorkomen, kunnen ontspanningsoefeningen, een gezonde levensstijl en het stellen van limieten nuttig zijn.

Wat is een burn-out als gevolg van overspanning

In sommige situaties stapelen problemen zich op in je leven. Er is bijvoorbeeld iets vervelends gebeurd, of het gaat niet goed op het werk, bij dagelijkse taken op school of thuis. Als deze situatie te lang aanhoudt en er te veel stress en spanning ontstaat, kan dit overgaan in een burn-out. Dan raak je zowel lichamelijk als geestelijk uitgeput. Het lichaam en geest hebben te lang te hard gewerkt zonder de tijd te nemen om te rusten en te herstellen. Als gevolg daarvan ben je niet meer in staat om goed te functioneren. Een burn-out ontstaat niet van de ene dag op de andere en hoe lang een burn-out duurt, verschilt per persoon en situatie.

De symptomen van een burn-out

Lichamelijke en geestelijke uitputting en overspanning

Mensen voelen zich vaak uitgeput. Niet alleen het lichaam heeft rust nodig, maar we voelen ons ook mentaal “op” en “leeg”. 

Concentratie- en geheugenproblemen door overspanning

Burn-out tast het cognitieve functioneren aan. Problemen met geheugen en concentratie zijn daarom een van de symptomen van burn-out. Het is moeilijker om geconcentreerd te blijven op het werk of op school.

Gewelddadige emotionele reacties als gevolg van overspanning

Terwijl de meeste mensen hun emoties onder controle houden als ze een opmerking of feedback krijgen, is dit moeilijker voor mensen met een burn-out. Met een lagere tolerantiedrempel is het niet ongewoon dat woede-uitbarstingen of tranen de kop opsteken.

Mentaal (en fysiek) afstand nemen

Iemand voelt een sterke weerstand tegen werk en trekt zich, om zichzelf te beschermen, mentaal (en soms fysiek) terug. 

Symptomen van depressiviteit

Een burn-out wordt soms verkeerd gediagnosticeerd als depressie. Door de verminderde prestaties en het gevoel van uitputting komen somberheid en schuldgevoelens opzetten.

Veranderingen in het slaappatroon door overspanning gevoel

Vaak hebben mensen met een burn-out slaapproblemen. Soms hebben ze moeite om in slaap te vallen, worden ze 's nachts meermaals wakker, of slapen ze overmatig zonder dat ze zich uitgerust voelen. Slecht slapen draagt bij aan vermoeidheid en een gevoel van uitputting overdag.

Wat te doen bij een gevoel van overspanning

Pas als mensen begrijpen en accepteren dat ze overspannen zijn, kunnen ze geleidelijk ontspannen. Nadenken en praten over de oorzaken van je overspannenheid helpen hier ook bij. Het is belangrijk om te proberen je dagelijkse activiteiten zoveel mogelijk te blijven doen. Door actief te blijven herstel je het snelst. Herstellen van overspannenheid kan pas beginnen als je begrijpt en accepteert dat je overspannen bent. Bekijk welke activiteiten je kunt blijven doen en welke je beter kunt stoppen. Misschien kun je blijven werken of studeren. Het kan echter zijn dat een korte periode van rust nodig is, waarin je jezelf volledig kunt losmaken van je werk- of studieverplichtingen. Bekijk welke problemen je het meeste stress bezorgen. Begin dan met het bedenken van oplossingen voor deze problemen en schrijf op hoe je er voortaan anders mee om kunt gaan. Vervolgens probeer je de oplossingen die je hebt bedacht toe te passen. Meestal zal het je lukken om steeds meer activiteiten op te pakken, zodat je weer controle krijgt over je leven.

Wat is het verschil tussen spanning, overspanning en stress

Taalkundig lijken de verschillen tussen spanning en stress misschien niet zo groot. Allebei de termen worden gebruikt om duidelijk te maken dat er invloeden zijn die een bepaalde mate van verhoogde alertheid/spanning veroorzaken. 

Stress heeft echter vooral negatieve effecten en de druk is te lang en te intens aanwezig. Dit kan ertoe leiden dat het moeilijker wordt om effectief te reageren. Bij stress werkt het over het algemeen belemmerend. In situaties van stress wordt het steeds moeilijker om overzicht te houden, keuzes te maken of überhaupt in beweging te komen. Wanneer je gestrest bent, kan geruststellen, overnemen of richting geven heel nuttig zijn.

Bij het overspannen raken kan het uitstralen van vertrouwen, het stimuleren en het samen ervaren van succes heel behulpzaam zijn bij het verminderen van spanning en het ontwikkelen van competenties.

Online therapie bij een fase van overspanning

Online therapie biedt een toegankelijke en flexibele manier om met stress te leren omgaan. Via online therapie kunnen mensen online professionele ondersteuning krijgen. Dit kan het gemakkelijk maken om hulp te zoeken, vooral als u zich uitgeput voelt of moeite heeft om de deur uit te komen.

Afhankelijk van de behoefte kan men kiezen voor kortetermijnbegeleiding, praktische oefeningen of diepgaande psychologische ondersteuning. 

Online therapie kan ook helpen bij het herkennen van negatieve patronen, het ontwikkelen van gezondere omgangsvormen en het leren omgaan met stressvolle situaties.