Hoe je de moed vindt om hulp te vragen als je automutilatie of zelfbeschadiging doet

Voor veel mensen is automutilatie een verborgen strijd, een onderwerp dat vaak in stilte wordt ervaren en zelden openlijk besproken. In Nederland komt automutilatie of zelfbeschadiging vaker voor dan je misschien denkt, vooral onder jongeren.

Het is een manier om met overweldigende emoties om te gaan, maar vaak blijft het ongezien door de mensen om hen heen. Ondanks het taboe dat erop rust, is het belangrijk om te begrijpen wat automutilatie is, hoe het ontstaat en welke hulp beschikbaar is. 

Mensen die automutileren, of zichzelf beschadigen, doen dit in het geheim, wat het voor anderen moeilijk maakt om het op te merken. Automutilatie is geen ‘aandacht vragen’, maar een signaal van dieperliggende problemen.

Wat is automutilatie?

Automutilatie, een ander woord voor zelfbeschadiging, is het opzettelijk toebrengen van letsel aan het eigen lichaam zonder de intentie om het leven te beëindigen. Het is een manier om met intense emoties of mentale pijn om te gaan, vaak wanneer andere vormen van emotionele ontlading ontoereikend blijken. Hoewel de methoden kunnen variëren, zoals snijden, krassen, branden of zichzelf slaan, ligt er in de meeste gevallen een diepere oorzaak achter, zoals stress, angst, depressie of een gevoel van controleverlies.

Personen die hiermee worstelen, ervaren gevoelens van schaamte en denken dat niemand hen zal begrijpen. Dit maakt het moeilijker om hulp te zoeken, terwijl juist erkenning en ondersteuning belangrijk zijn.

Verschillende vormen van automutilatie

Automutilatie kent verschillende uitingen, die per persoon kunnen verschillen. Het gaat vaak om fysieke handelingen waarmee men zichzelf opzettelijk schade toebrengt. Dit kan variëren van snijden en branden tot het slaan van het eigen lichaam of het met opzet veroorzaken van blauwe plekken op de huid. Andere vormen zijn minder zichtbaar, zoals overmatig krabben, nagels afbijten of haren uittrekken, wat resulteert in littekens.

Het is belangrijk om te begrijpen dat deze gedragingen niet bedoeld zijn als poging tot zelfdoding, maar als een manier om met overweldigende emoties om te gaan.

Waarom doen mensen aan zelfbeschadiging?

De redenen achter zelfverminking zijn complex en vaak diep persoonlijk. Mensen die aan automutilatie doen, proberen vaak emotionele pijn, stress of angst te verzachten. Voor sommigen is het een manier om controle te krijgen over emoties die overweldigend aanvoelen, terwijl het voor anderen een uitlaatklep is om innerlijke leegte of gevoelloosheid te doorbreken.

Schaamte, schuldgevoelens of het gevoel niet gehoord te worden, kunnen ook bijdragen. Automutilatie wordt soms omschreven als een manier om “iets te voelen” wanneer emoties zijn afgestompt of om mentale pijn om te zetten in iets tastbaars.

De oorzaken voor zelfbeschadiging

De oorzaken van zelfverwonding zijn divers en vaak diep geworteld in persoonlijke ervaringen en emoties. Het kan voortkomen uit traumatische gebeurtenissen, zoals pesterijen, misbruik of verlies, maar ook uit chronische psychologische aandoeningen zoals depressie, angststoornissen of persoonlijkheidsstoornissen.

Psychische problemen en emotionele triggers

Hoewel de triggers van automutilatie variëren per persoon, komen enkele veelvoorkomende redenen vaak naar voren:

• Intense gevoelens van eenzaamheid of isolatie;
• Moeite met het uiten van emoties, zoals verdriet of frustratie;
• Het ervaren van mentale overbelasting door stress of angst;
• Gevoelens van zelfhaat of schuld die moeilijk te hanteren zijn;
• Onverwerkte trauma’s, zoals misbruik of een groot verlies;
• Het ontbreken van een veilige manier om gevoelens te uiten;
• De drang om controle te hebben in chaotische situaties.

De rol van trauma en stress

Trauma en stress spelen vaak een rol bij automutilatie. Traumatische ervaringen, zoals mishandeling, verlies of verwaarlozing, kunnen diepe littekens achterlaten die moeilijk te verwerken zijn.

Stress, zowel acuut als chronisch, kan deze gevoelens versterken, waardoor iemand sneller naar zelfbeschadiging grijpt als copingmechanisme. Automutilatie wordt dan een manier om tijdelijk verlichting te vinden van overweldigende emoties of om gevoelens die moeilijk te uiten zijn fysiek te vertalen.

Automutilatie herkennen: hoe kun je het signaleren?

Als je merkt dat je steeds vaker jezelf verwondt, kan het moeilijk zijn om het toe te geven. Automutilatie kan zich op verschillende manieren uiten, en het kan lastig zijn om te erkennen wat er gaande is. Misschien heb je last van het verlangen om jezelf te pijnigen om gevoelens van leegte of spanning te verlichten. Dit kan zich op verschillende manieren uiten.

Bij anderen kan het herkennen van automutilatie ook lastig zijn, vooral als iemand dit probeert te verbergen. Je kunt bijvoorbeeld veranderingen in gedrag opmerken: iemand wordt stiller, trekt zich vaker terug of lijkt vaker in emotionele pijn te verkeren. Fysieke tekenen kunnen bestaan uit onverklaarbare verwondingen die vaak op plekken zijn die normaal niet zichtbaar zijn. 

Hoe omgaan met zelfbeschadiging: ondersteuning en hulp

Het zoeken van professionele hulp is een belangrijke stap. Een online psycholoog of therapeut kan je helpen de onderliggende oorzaken van je gedrag te begrijpen en technieken aan te leren om anders om te gaan met je gevoelens. Online therapie, zoals gedragstherapie, kan effectief zijn bij het ontwikkelen van nieuwe manieren van denken en reageren. 

Daarnaast kan het ook nuttig zijn om steun te zoeken bij vertrouwde vrienden, familie of een steungroep van mensen die soortgelijke ervaringen delen. Je hoeft deze uitdaging niet alleen aan te gaan. 

Hoe kun je jezelf of iemand anders helpen die aan zelfbeschadiging doet?

Wanneer jij of iemand anders worstelt met zelfbeschadiging, kan het moeilijk zijn om te weten hoe je het beste kunt helpen. De eerste stap is om het probleem serieus te nemen en openlijk te praten over wat er aan de hand is. Het tonen van begrip en empathie is belangrijk, want vaak voelen mensen schaamte of angst voor hun eigen gedrag.

Als je jezelf in deze situatie bevindt, probeer dan niet te veroordelen, maar wees eerlijk tegen jezelf over wat er gaande is. Zoek spoedeisende hulp van een therapeut of psycholoog die ervaring heeft met zelfbeschadiging. Dit kan je helpen om onderliggende emoties en stress beter te begrijpen en te leren hoe je ermee kunt omgaan zonder jezelf mentale of lichamelijke pijn te doen.

Voor iemand anders die aan zelfbeschadiging doet, is het belangrijk om geduldig te zijn en geen oordeel te vellen. Luister actief naar de persoon en laat zien dat je er voor ze bent. Stel voor om samen hulp te zoeken, of bied ondersteuning aan in de vorm van praktische hulp, zoals het maken van een afspraak bij een therapeut.

Herken de signalen en moedig positieve veranderingen aan, zoals het ontwikkelen van gezondere manieren om met emoties om te gaan. Het is belangrijk om geduldig te zijn, want het proces van herstel kan tijd kosten.

Wie lopen risico op zelfbeschadiging?

Zelfbeschadiging komt in verschillende vormen voor en kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd, geslacht of achtergrond. Toch zijn er bepaalde groepen die een verhoogd risico lopen, en het is belangrijk om te begrijpen wie kwetsbaar kan zijn, zodat ze eerder de juiste steun kunnen krijgen.

Leeftijdsgroepen en demografische factoren

Hoewel zelfbeschadiging op elke leeftijd kan voorkomen, is het vooral gebruikelijk bij jongeren, vaak tussen de 14 en 24 jaar. In deze fase van het leven ervaren veel mensen intensieve emoties, veranderingen en druk, wat het risico op zelfbeschadiging verhoogt. Jongeren zoeken soms manieren om met oncontroleerbare gevoelens of situaties om te gaan.

Daarnaast kunnen bepaalde levensomstandigheden, zoals stress, een verstoorde gezinsdynamiek, pesten of traumatische ervaringen, het risico vergroten. Het is belangrijk om op deze kwetsbare periode in het leven alert te zijn en steun aan te bieden voordat zelfbeschadiging een vast patroon wordt.

De rol van je familie en vrienden van zelfbeschadiging

Het is niet altijd even makkelijk om te weten hoe je als familielid of vriend kunt helpen wanneer iemand die je kent worstelt met zelfbeschadiging. Toch speel je een rol in het herstelproces. Het tonen van begrip, geduld en steun kan veel betekenen. Probeer niet te oordelen, maar bied een luisterend oor. Vaak heeft de persoon behoefte aan iemand die gewoon aanwezig is, zonder meteen met oplossingen te komen.

Wat zegt onderzoek over automutilatie en zelfbeschadiging? 

Uit onderzoek blijkt dat zelfbeschadiging vaak gezien wordt als een manier om met pijnlijke emoties of ervaringen om te gaan. Het biedt op dat moment tijdelijke verlichting, maar zorgt op lange termijn voor meer complicaties. Het is een complexe kwestie die te maken heeft met verschillende factoren zoals psychische stoornissen, trauma of sociale druk. 

Wetenschappers benadrukken het belang van vroegtijdige interventie en online therapieën die zich richten op het aanleren van gezonde copingmechanismen. Hulp van therapeuten, vrienden en familie is van onschatbare waarde om je vicieuze cirkel te doorbreken.

De mythes en misvattingen van automutilatie

Er bestaan veel mythes rondom zelfbeschadiging die het lastig maken om het onderwerp openlijk te bespreken. Een misvatting die vaak ter sprake komt is dat je jezelf verwondt om aandacht te trekken, terwijl het in werkelijkheid vaak een stille strijd is, waarbij je niet weet hoe je anders met je gevoelens om moet gaan.

Ook wordt vaak gedacht dat zelfbeschadiging alleen te maken heeft met psychische stoornissen zoals depressie, maar het kan ook voortkomen uit stress, trauma of een gebrek aan copingvaardigheden. Het is belangrijk om deze mythes te doorbreken, zodat je je begrepen voelt.