Mediteren voor mentale gezondheid en innerlijke rust: Ontspanning, mindfulness en meditatie

Het effect van meditatie op ons lichaam en onze hersenen is best wel krachtig. Uit onderzoek blijkt dat regelmatige meditatie onder andere leidt tot meer welzijn, een betere focus en een grotere weerstand.

Wat is meditatie en mededogen?

Meditatie vindt zijn oorsprong in het hindoeïsme en daar werd het gebruikt om spirituele en mentale verlichting te verkrijgen. Meditatie werd vroeger gezien als iets zweverigs, maar inmiddels zijn er steeds meer onderzoeken naar de werking van meditatie, daardoor is meditatie steeds populairder geworden. 

Tegenwoordig krijgen we immers steeds meer prikkels binnen en mediteren is een perfecte manier om met deze opkomende gedachten om te gaan. In verschillende onderzoeken is aangetoond dat meditatie veel voordelen heeft.

Mediteren betekent (mentale/geestelijke) stilte, hierbij laat je je geest volledig ontspannen en probeer je uiteindelijk in een andere staat van bewustzijn te komen door je volledig te richten op het natuurlijke ritme van het hier-en-nu. 

Leren mediteren kan op vele manieren; er is niet één manier die de enige juiste is.

Onderzoek heeft uitgewezen dat mediteren op korte termijn al effect heeft. Na ongeveer twintig minuten vindt er al een reactie in het lichaam plaats. De hartslag daalt en de ademhaling is rustiger. Bij meditatie is er ook sprake van een waakzame ontspanning. Je bent mentaal waakzaam en tegelijkertijd ervaar je een diepe rust. 

Hoe meditatie stress en angst kan verminderen

Tegenwoordig zijn er veel verschillende soorten meditaties die je kunt beoefenen tegen angst en stress. Angst en stress is namelijk een emotie die mensen nodig hebben, bijvoorbeeld als er gevaar op de loer ligt, en hoe we daarop kunnen anticiperen. Bij bijvoorbeeld het dierenrijk kun je heel duidelijk het gedrag van dieren zien wanneer er angst dreigt of wanneer ze zich in een stressvolle situatie bevinden. Het is dus niet zo dat angst van nature een negatieve emotie is, maar het wordt een onaangename emotie wanneer je overmatige angst ervaart. Enkele voorbeelden van hoe angst zich kunnen uiten zijn: paniekaanvallen, fobieën, dwanghandelingen, lichamelijke ongemakken, sociale angst en posttraumatische stress. 

Als je een trauma ervaart, is er ondersteuning beschikbaar. Bezoek onze Nu Hulp Krijgen pagina voor meer resources.

Mediteren stelt je in staat om op de pauzeknop te drukken en al die stemmetjes, prikkels en gedachten, die stress en angst veroorzaken, in je hoofd tot rust te brengen. 

Zoek een rustige omgeving op. Adem in met de ogen dicht en zeg “adem in” in je hoofd terwijl je dat doet. Adem dan uit en zeg “adem uit”. Voor de volgende ongeveer 20 minuten is het je doel om je zoveel mogelijk te concentreren op deze ademhaling terwijl je de eenvoudige woorden in je hoofd zegt. Hou nog steeds je ogen gesloten en concentreer je op een voorwerp, beeld of geluid, een kaarsvlam, je ademhaling of elementen uit de natuur.  Door meditatie leer je niet alleen je geest tot rust te brengen, maar ook om afleiding los te laten en je volledig te concentreren op het hier-en-nu.

Verschillende vormen van meditatie

Bij meditatie zijn er talloze meditatievormen, ook vele verschillen in houdingen en technieken en plaatsen waar je het kunt beoefenen. Je kunt bijvoorbeeld al zittend mediteren op een matje, yogamat of stoel, maar ook liggend, staand, lopend of op muziek.

Dit zijn de meest voorkomende meditatievormen:

Geleide meditatie en mededogen

Deze meditatie draait vooral voor iedereen die de behoefte heeft om te mediteren, maar die moeite ondervindt om de rust te vinden om op eigen houtje te mediteren. Gedurende deze meditaties luister je naar een stem (eventueel in combinatie met muziek) waarmee je door de meditatie wordt geleid. Het enige wat je hoeft te doen is luisteren en je volledig door de stem laten leiden.

Zen meditatie en mededogen

Deze meditatie komt, net als veel vergelijkbare filosofieën, uit het Oosten en richt zich vooral op het bereiken van een staat van verlichting. Kenmerkend voor zen meditatie is dat je stil zit en je aandacht richt op je ademhaling. Het gaat erom het denkende brein uit te schakelen. Als het ware ga je “dieper” dan het denken en probeert beelden en gedachten zoveel mogelijk uit te zetten.

Bij de zen meditatie, is je zithouding heel belangrijk. In feite lijkt deze zithouding erg op een meditatie die je in een yogales doet.

Slaap Meditatie en mededogen

Slaapmeditatie houdt in dat je stilte, rust en ontspanning vindt voordat je naar bed gaat door je aandacht op iets te richten, waardoor je beter in slaap valt.  Je kunt bijvoorbeeld luisteren naar een slaapmeditatie die je helpt om gedachten los te laten. Dit kan je helpen om sneller in slaap te vallen en je slaapkwaliteit te verbeteren. 

Mindfulness meditatie en mededogen

Centraal bij mindfulness staat bewustzijn en aanwezig zijn in en aandacht hebben voor het moment waarin je leeft. Ook is het belangrijk om aandacht te hebben voor het moment waarin je leeft. 

Mindfulness is een op wetenschap gebaseerde aandachtstraining die je leert om beter om te gaan met stress, slapeloosheid, piekeren, depressie, chronische pijn, burn-out en pijn.

Vipassana meditatie en mededogen

Dit is een zeer oude vorm van inzichtmeditatie. Het is een proces van zelfobservatie gericht op het zuiveren van de geest tot de diepste niveaus van negativiteit en onzuiverheden zoals woede, haat, begeerte en angsten.

Kindermeditatie en mededogen

Ook voor kinderen is een meditatie een fijne manier om te ontspannen. En na een drukke dag helpt mediteren je om alle prikkels van de dag te verwerken. Door te mediteren leert je kind al op jonge leeftijd stil te staan bij zijn gevoelens en kan het even 'niets' doen.

Veelvoorkomende uitdagingen tijdens meditatie en hoe je ermee omgaat

Als beginnend mediteerder kun je tijdens het mediteren tegen verschillende uitdagingen aanlopen. Sommige mensen ervaren een onrustige geest of een ongemakkelijke houding. Het is heel normaal dat je geest tijdens het mediteren afdwaalt. Neem gewoon waar wanneer je geest afdwaalt en verplaats je gedachten rustig terug naar je meditatieobject, zoals bijvoorbeeld je ademhaling.

Vaak zijn er ook onrealistische verwachtingen bij de start van een mediatie. Verwacht niet van jezelf dat je in staat bent om meteen perfect te mediteren: 

Het vergt tijd en oefening om een bepaalde vaardigheid te ontwikkelen. Wees daarom geduldig met jezelf en neem genoegen met een kleine vooruitgang.

Meditatie en innerlijke rust

Meditatie vermindert stressniveaus, waardoor je je rustiger en evenwichtiger voelt. Terwijl je je gedachten en gevoelens observeert, zonder erover te oordelen. Door meditatie kun je meer gemoedsrust ontwikkelen. Bovendien is het een manier om even te ontsnappen aan de dagelijkse drukte en toch een gevoel van innerlijke rust te ervaren.

Innerlijke rust zonder angst en stress door meditatie

Contacteer een therapeut

Online therapie

Online therapie kan de mogelijkheid bieden om op een moderne en flexibele manier aan je geestelijke gezondheid te werken en kan perfect gecombineerd worden met meditatie. Je hebt de mogelijkheid om vanuit je eigen huis met een therapeut in contact te komen en ondersteuning te krijgen bij stress, angst of bij andere mentale uitdagingen. Deze therapievorm is makkelijk benaderbaar en flexibel, en daardoor ideaal voor mensen met een drukke agenda of beperkte mobiliteit.

Meer en meer therapeuten nemen meditatie en mindfulness op in hun sessies. Dit helpt je niet alleen om over je gevoelens te leren praten, maar geeft je ook praktische tools om beter om te gaan met negatieve prikkels en gedachten. Met bijvoorbeeld geleide ademhalingsoefeningen of korte meditaties kun je tijdens een sessie direct ervaren hoe je geest tot rust komt en hoe je zelf meer controle kunt krijgen over stressvolle situaties.