Raak je snel overprikkeld? Wat te doen wanneer je zenuwen de overhand nemen

Je zenuwstelsel is als een verkeersregelaar: het houdt alles soepel in beweging, tenzij het verkeer plotseling vastloopt. Overprikkeling voelt alsof je midden in een chaotische kruising staat, omringd door toeterende auto’s.

Het is overweldigend, vermoeiend en soms simpelweg te veel. Het kan voelen alsof je zenuwstelsel overuren draait. Waarom gebeurt dit? En belangrijker nog: hoe kun je die innerlijke rust weer terugvinden?

Vind rust en balans in een drukke wereld

Ontdek hoe je kunt ontspannen

Wat betekent het om overprikkeld te zijn?

Overprikkeld zijn betekent dat je hersenen te veel informatie moeten verwerken, waardoor je je overweldigd, gespannen of zelfs uitgeput voelt. Dit kan gebeuren door te veel geluiden, drukte of zelfs emotionele triggers.

Iedereen ervaart prikkels, maar als je overprikkeld bent, raken je zenuwen overbelast en kun je moeilijk helder denken of rustig reageren. Het is alsof je een emmer blijft vullen totdat hij overstroomt. Begrijpen wat overprikkeling inhoudt, is de eerste stap naar het vinden van rust en balans.

Een gezond zenuwstelsel filtert prikkels goed, waardoor je niet overweldigd raakt door geluiden, licht en emoties in je omgeving.

Het verschil tussen normale en extreme prikkels

Normale prikkels zijn alledaagse dingen zoals gesprekken, achtergrondgeluiden of het checken van je telefoon. Meestal kun je deze gemakkelijk verwerken. Extreme prikkels daarentegen, zoals felle lichten of harde geluiden in drukke situaties, kunnen voor sommige mensen overweldigend zijn.

Als je bijvoorbeeld moeite hebt om te concentreren in een luid café of snel geïrriteerd raakt bij drukte, dan ervaar je mogelijk extreme prikkels. Het herkennen van deze verschillen helpt je om je grenzen beter te bewaken.

Hoe je zenuwstelsel reageert op overbelasting

Wanneer je snel overprikkeld raakt, schakelt je zenuwstelsel naar een ‘vecht-of-vlucht’-stand. Je lichaam produceert stresshormonen, zoals adrenaline, die je alert houden. Dit kan leiden tot gespannen spieren, een verhoogde hartslag en moeite om te ontspannen.

Je hersenen proberen het overaanbod aan informatie te filteren, maar als dat niet lukt, raakt je systeem uit balans. Het is alsof je een computer overbelast met te veel tabbladen - uiteindelijk loopt alles vast.

Waarom raken sommige mensen sneller overprikkeld dan anderen?

Niet iedereen ervaart prikkels op dezelfde manier. Sommige mensen hebben een gevoelig zenuwstelsel, waardoor ze sneller overprikkeld raken. Dit kan te maken hebben met genetische aanleg, maar ook met factoren zoals stress, een hectische omgeving of een ongezonde levensstijl.

Denk bijvoorbeeld aan een introvert persoon die drukke situaties lastig vindt, terwijl een extravert daar energie van krijgt. Het verschil ligt in hoe je lichaam en geest prikkels verwerken en dit proces wordt beïnvloed door zowel je biologie als je omgeving.

Erfelijkheid en persoonlijke gevoeligheid

Sommige mensen worden van nature gevoeliger geboren. Dit kan komen door erfelijke factoren die bepalen hoe je zenuwstelsel reageert op prikkels. Als je ouders gevoelig waren voor geluid of drukte, is de kans groter dat jij dat ook bent.

Persoonlijke gevoeligheid kan ook groeien door ervaringen, zoals langdurige stress of traumatische gebeurtenissen. Dit betekent niet dat je zwak bent - het laat juist zien dat je lichaam alert is en je beschermt tegen overbelasting.

Als je een trauma ervaart, is er ondersteuning beschikbaar. Bezoek onze Nu Hulp Krijgen pagina voor meer resources.

Invloed van levensstijl en omgeving

Je levensstijl en omgeving spelen een grote rol in hoe je prikkels ervaart. Denk aan slaapgebrek, slechte voeding of het constant checken van je telefoon - allemaal factoren die je zenuwstelsel extra belasten.

Ook een lawaaierige werkplek of druk gezinsleven kan je overprikkelen. Het goede nieuws is dat kleine aanpassingen, zoals meer rustmomenten inbouwen of een rustige omgeving creëren, een groot verschil kunnen maken. Je levensstijl bepaalt hoe goed je met prikkels om kunt gaan.

Hoe om te gaan met sociale verwachtingen bij overprikkeling

Communiceer openlijk met je omgeving over je grenzen en behoeften. Door uit te leggen wat overprikkeling voor je betekent, creëer je begrip en kun je afspraken maken die beter bij je passen. 

Onthoud dat het oké is om nee te zeggen of tijd voor jezelf in te plannen, zelfs als anderen dat niet direct begrijpen.

Het belang van zelfzorg bij overprikkeling

Zelfzorg kun je zien als het opladen van je innerlijke batterij. Net zoals je telefoon niet zonder stroom kan functioneren, kun jij ook niet blijven doorgaan zonder momenten van herstel.

Dingen zoals genoeg slaap krijgen, goed eten en regelmatig bewegen zorgen ervoor dat je batterij langer meegaat. Maar zelfzorg is meer dan dat. Het gaat ook om tijd maken voor de dingen die jou rust geven, zoals een rustige wandeling of een moment stilte met een kop thee. Door goed voor jezelf te zorgen, voorkom je dat je helemaal leegloopt.

Signalen dat je overprikkeld bent

Het herkennen van overprikkeling is een belangrijke stap om er effectief mee om te gaan. Vaak geeft je lichaam duidelijke signalen, zoals een verhoogde hartslag of gespannen spieren. Maar ook je gedachten en emoties kunnen aangeven dat het te veel wordt, bijvoorbeeld door een gebrek aan focus of een gevoel van overweldiging.

Lichamelijke symptomen van overprikkeling

• Je krijgt hoofdpijn of voelt duizeligheid;
• Verhoogde hartslag of benauwdheid;
• Spierspanning, vooral in nek en schouders;
• Vermoeidheid of energietekort;
• Onrustig bewegen of niet stil kunnen zitten;
• Andere lichamelijke klachten.

Mentale en emotionele signalen

• Concentratieproblemen of vergeetachtigheid;
• Gevoel van overweldiging of frustratie;
• Snel geprikkeld zijn of boos reageren;
• Angstige of piekerende gedachten;
• Het gevoel dat je alles en iedereen wil vermijden.

Professionele hulp bij overprikkeling

Soms is overprikkeling zo intens dat je er zelf niet uitkomt. Een professional, zoals een therapeut via online therapeut, kan je helpen inzicht te krijgen in de oorzaken van je overprikkeling. 

Ze bieden praktische technieken om triggers te identificeren en begeleiden je in het ontwikkelen van veerkracht. Therapie biedt een veilige plek om patronen te doorbreken en beter om te leren gaan met stressvolle situaties. Dankzij deze ondersteuning kun je je weer sterker en rustiger voelen, zelfs in uitdagende momenten.

Waarom online therapie kan helpen bij overprikkeling

Online therapie is als een veilige ruimte die altijd binnen handbereik is,  ideaal als je snel overprikkeld raakt. Onderzoek toont aan dat online sessies zeer effectief zijn, vooral bij het verminderen van stress en het aanleren van ontspanningstechnieken.

Het grote voordeel? Je kunt vanuit je eigen omgeving werken aan manieren om triggers te herkennen en te hanteren. Het is een zeer flexibele manier van therapie volgen, waarbij jij bepaalt wanneer en op welke manier je in contact komt met je therapeut.

Wat gebeurt er in je lichaam tijdens overprikkeling?

Bij overprikkeling raakt je zenuwstelsel in een verhoogde staat van paraatheid. Je hersenen ontvangen meer informatie dan ze kunnen verwerken, wat leidt tot een overmatige reactie. Je hartslag stijgt, je spieren spannen aan en je lichaam maakt stresshormonen zoals cortisol aan.

Dit kan vermoeidheid, prikkelbaarheid en zelfs fysieke pijn veroorzaken. Begrijpen hoe je lichaam reageert, is de eerste stap om grip te krijgen op je overprikkeling en te voorkomen dat het je dagelijkse leven beïnvloedt.

Bij sommige mensen kan ernstige overprikkeling zelfs leiden tot een verhoogd risico op een epileptische aanval, vooral als het brein moeite heeft om prikkels te verwerken.

Vind rust en balans in een drukke wereld

Ontdek hoe je kunt ontspannen

Hoe je triggers van overprikkeling herkend

Triggers zijn situaties, geluiden of zelfs gedachten die je zenuwstelsel overbelasten. Het kan gaan om lawaaierige omgevingen, drukke sociale afspraken of tijdsdruk. Door bewust op te letten wanneer je je gespannen voelt, kun je patronen ontdekken.

Houd bijvoorbeeld een dagboek bij om te noteren wat je ervaart en wanneer het gebeurt. Zo krijg je beter zicht op je triggers en kun je proactief maatregelen nemen om je stress te verminderen.

Praktische tips om overprikkeling te verminderen

• Maak dagelijks tijd voor ontspanning, zoals ademhalingsoefeningen;
• Creëer een rustige omgeving zonder afleidingen;
• Stel prioriteiten en zeg “nee” tegen overvolle agenda’s en probeer afspraak afzeggen eens;
• Beweeg regelmatig om spanning te ontladen;
• Schakel hulp in wanneer het te veel wordt.